Kryzys jest sytuacją, w której człowiek nie jest wstanie poradzić siebie z aktualnie doświadczaną rzeczywistością i zaczyna odczuwać ją jako przytłaczającą, nadmiernie obciążającą, a wręcz zagrażającą. Charakterystyczne jest, że doświadczony kryzysem nie może poradzić sobie z trudnościami, stosując dotychczas znane metody, a próby nowych, nie przynoszą rozwiązania ani ulgi.

Szczególnie istotny jest fakt SUBIEKTYWNOŚCI doświadczanego stanu, dlatego nie można mówić o obiektywnych faktach mogących wywołać kryzys. Jest on sytuacją subiektywnie nie do zniesienia dla osoby, która jej doświadcza. Często odczuwa ona bezradność, lęk, beznadzieję, brak nadziei na wyjście z sytuacji.

W momencie kryzysu dochodzi do załamania się dotychczasowego sposobu funkcjonowania osoby, który to może mieć bardzo różne oblicze. Stan załamania może oscylować pomiędzy gwałtownymi napadami (atakami), nie pasującymi do dotychczasowego wizerunku osoby, a stanami apatii, izolacji, wycofania, które nasilają się, w często, mało widoczny sposób.

Kryzys odnosi się do emocjonalnej reakcji człowieka i warto mieć świadomość, że nie jest stanem patologicznym. Jest on jednak ważnym sygnałem świadczącym o wyczerpaniu się dotychczasowych zasobów jednostki. W momencie kryzysu osoba jest podatna na emocjonalne zranienie, załamanie, dezintegrację; znajduje się w momencie szczególnej „nadwrażliwości emocjonalnej”.

Osoby dotknięte kryzysem posiadają potrzebę odzyskania równowagi oraz przystosowania się do nowych okoliczności, które w danym momencie wydają się nierozwiązywalne. Jest to moment, kiedy jednostka posiada zwiększoną gotowość do zmiany. W tym kontekście znaczenia nabiera szybkość udzielenia pomocy, ale w pierwszej kolejności istotne jest dostrzeżenie kryzysu.

Znamiona kryzysu:

• pobudzenie i napięcie

• lęk
• gniew
• niepewność
• zmieszanie
• poczucie winy, którego efektem może być podejmowanie impulsywnych rozwiązań mających zakończyć stan zamętu i chaosu
• poczucie zagrożenia
• poczucie bezradności, niemocy, rezygnacji

Kryzys może przejawiać się na wielu płaszczyznach życia, a szczególnie: emocjonalnej, biofizjologicznej, poznawczej, behawioralnej. Najczęściej swoim zasięgiem obejmuje co najmniej kilka obszarów funkcjonowania osoby. W skrajnych sytuacjach uniemożliwia odnalezienie się w obszarach: osobistym, zawodowym, towarzyskim, zdrowotnym.

Sytuacja kryzysowa z całą pewnością wymaga:

- natychmiastowego dostrzeżenia,

- wprowadzenia konkretnych rozstrzygnięć i rozwiązań,

- ukierunkowanej / najczęściej specjalistycznej pomocy z zewnątrz,

- objęcie wsparciem osób/ otoczenia z kręgu osoby dotkniętej kryzysem.